print
interview

Herman Koelmans is locatiemanager van een verpleeghuis in Den Haag. Goed luisten naar de bewoners, de professionals en de mantelzorgers is volgens hem het belangrijkste. Van het negatieve image van verpleeghuizen heeft hij veel last.

Herman Koelmans
Locatiemanager van verpleeghuis Sammersbrug in Den Haag (onderdeel van WoonZorgcentra Haaglanden). Sammersbrug is opgedeeld in units voor 8 à 10 bewoners. Daarvan zijn 4 units bestemd voor bewoners met somatische problemen en 15 units voor cliënten met psycho-geriatrische problematiek.
22 september 2016

'Door de decentralisatie van de zorg moest de dagopvang gesloten worden. De gemeente werd in 2015 verantwoordelijk voor de bekostiging daarvan, maar stelde te weinig geld beschikbaar om deze voorziening te kunnen financieren. Van de 15 cliënten die hier gebruik van maakten, is er voor 5 een adequate oplossing gevonden; de overige 10 zijn uiteindelijk helaas tussen wal en schip terecht gekomen.

Een ander effect van de verandering in de zorg is dat de mensen die voor intramurale zorg op Sammersbrug worden aangemeld, een zwaarder zorgprofiel hebben, maar dat is een ontwikkeling die al tien jaar aan de gang is. Voor Sammersbrug wordt dit nog versterkt door de crisisdiensten. Tijdens zo’n dienst worden vaak mensen die al erg ziek zijn, voor opname binnen gebracht. Zo’n 25% van de mensen die worden opgenomen, is al in een pre-terminale fase en overlijdt binnen enkele maanden.

Als locatiemanager heb ik er verder niet zo veel zicht op of de gemeente de taken die zij door de decentralisatie heeft gekregen, goed heeft opgepakt. Ik heb ook geen contact met de gemeente. Dat speelt zich af op hoger niveau, op het niveau van WoonZorgcentra Haaglanden.

Op dit moment is voor Sammersbrug het grootste probleem, denk ik, het negatieve imago van verpleeghuizen. Dit beeld zorgt er helaas onder andere voor dat het lastig is goed personeel te krijgen, vooral personeel op een wat hoger niveau, mbo en hbo. Ik vind het imagoprobleem nijpender dan de financiën, waar de meeste mensen vaak als eerste aan denken. Sammersbrug weet redelijk met het beschikbare geld rond te komen.

Of de opname van nieuwe bewoners optimaal verloopt, is heel wisselend. Wanneer iemand vanuit het ziekenhuis in Sammersbrug wordt opgenomen, is er over het algemeen een goede overdracht van gegevens, zoals medicatie. Wanneer een opname vanuit een thuissituatie geschiedt, hangt het ervan af. Als een huisarts in de periode daarvoor intensief contact had met degene die opgenomen moet worden, dan verloopt de overdracht meestal ook soepel. Sommige huisartsen zouden in hun dossiers iets nauwkeuriger kunnen zijn. Het komt echter ook voor dat iemand opgenomen moet worden die al tijden geen contact heeft gehad met haar of zijn huisarts, waardoor niet duidelijk is wat er precies aan de hand is.

Dit geldt te meer bij de crisisopvang. Daar kan het gebeuren dat de politie een verwarde man of vrouw aflevert, die midden in de nacht over straat zwierf en van wie ze geen adres of andere gegevens hebben kunnen achterhalen. Overigens zou hierbij de gemeente in twee opzichten een grotere rol kunnen spelen. In de eerste plaats denk ik aan (aanvullende) financiering van de crisisopvang door de gemeenten. De mensen die we tijdens crisisdiensten opnemen, hebben meestal grote en complexe problemen, die intensieve zorg vragen, maar ze veroorzaakten ook vaak overlast in de omgeving. Ook zou de gemeente ondersteuning kunnen bieden bij het vinden van een definitieve oplossing voor deze mensen.

Contacten lopen altijd via de huisarts en nooit via thuiszorgmedewerkers. De sociale wijkteams die Den Haag heeft ingesteld, bestaan nog maar sinds 2015. Het is mij niet duidelijk in hoeverre die al goed functioneren. In ieder geval heeft Sammersbrug daar nog geen contact mee gehad, voor zover ik weet.

Het is de bedoeling van de overheid dat ouderen langer thuis blijven wonen. Of dit kan, wordt bepaald door een samenspel van twee factoren: 1) het ‘dragend vermo­gen’ van de desbetreffende oudere zelf, en 2) het sociale netwerk om deze persoon heen. Wanneer beide groot zijn, dan kan zij of hij tot het moment van sterven thuis blijven wonen. Vooral wanneer het sociale netwerk ontbreekt, is opname onvermijdelijk wanneer iemand niet meer voldoende zelfredzaam is. Zeker wanneer er daardoor gevaarlijke situaties ontstaan. Het is moeilijk in regels vast te leggen wanneer iemand moet worden opgenomen, maar artsen en wijkverpleegkundigen weten uit ervaring wanneer dit noodzakelijk is.

Het is ingewikkeld en kostbaar alsnog een ondersteunend netwerk (proberen) te creëren voor wie daar niet over beschikt. Hiervoor betaalde krachten inzetten, is vaak inefficiënt en mede daardoor duurder dan intramurale zorg.

Op Sammersbrug proberen we zo goed mogelijk in te spelen op de wensen en de behoeften van de bewoners. Iedere twee jaar wordt de klanttevredenheid uitgebreid gemeten. Deze is sinds 2011 steeds wat gestegen en zit op dit moment iets boven het landelijk gemiddelde. In een rapportcijfer uitgedrukt: tussen een 7 en een 8.

Om dit voor elkaar te krijgen is er behoorlijk wat aandacht voor nascholing van het personeel: 2% van het budget is daarvoor bestemd. Op dit moment moet er zelfs iets meer aan uitgegeven worden door wat de overheid aan scholing verplicht stelt. Het gevolg hiervan is echter dat dit geld niet kan worden besteed aan de primair verzorgende taken - de ‘handen aan het bed’. Gelukkig heeft het kabinet voor dit jaar besloten tot een ophoging van het scholingsbudget. Het is wenselijk dat deze verruiming een structureel karakter krijgt.

Daarnaast is het belangrijk dat Sammersbrug beschikt over een goed personeelsbestand. Zo'n 80% van de medewerkers heeft een vast contract en er is een eigen poule voor vervanging bij ziekte en vakantie. Daardoor hoeft er weinig met uitzendkrachten te worden gewerkt. Het verloop is zo’n 10% per jaar, wat niet alleen een normaal percentage is, maar ook een wenselijk percentage om het personeelsbestand regelmatig te kunnen verjongen zodat wordt voorkomen dat het personeel gezamenlijk vergrijst. Maar, zoals ik eerder heb gezegd, het is lastig aan verzorgenden op mbo-4- en hbo-niveau te komen.

De zeggenschap van de bewoners en van hun contactpersonen is in theorie groot. Er is ieder halfjaar uitgebreid overleg met hen over het zorgplan voor de cliënt. Bovendien is het streven met hen ook afspraken te maken over de dagelijkse gang van zaken op de afdeling. Dat gaat bijvoorbeeld over wat hun man, vrouw, vader of moeder graag lust, en wat niet, wat hij of zij graag doet et cetera.

De cliëntenraad op Sammersbrug functioneert goed, maar die buigt zich over algemenere kwesties dan het dagelijkse gebeuren op een afdeling. Momenteel is geen van de somatische bewoners lid van deze raad. Dat vinden wij jammer en daarom zijn we met de cliëntenraad daarover in gesprek.

In ons verpleeghuis streven we naar betrokkenheid en een actieve rol van de familie, want participatie van de naasten leidt tot grotere tevredenheid van zowel het personeel als de bewoner en de familie, want de familie van de bewoner weet het beste wat deze wil, prettig vindt et cetera. Dat maakt maatwerk mogelijk.

Voor ondersteuning van de verzorgers en de activiteitenbegeleiders beschikt Sammersbrug over een behoorlijk aantal vrijwilligers en hun aantal groeit nog steeds, maar er kunnen er nooit genoeg zijn. Wel is het een heel divers gezelschap. Het personeel moet de flexibiliteit hebben met al deze verschillende mensen om te kunnen gaan. Dat is soms lastig.

Sammersbrug is in een verouderd gebouw gevestigd. Dat heeft voor- en nadelen. Een voordeel is dat het gebouw relatief ruim is en dat er een redelijk grote tuin bij is, waar druk gebruik van wordt gemaakt. Een ander voordeel is dat in alle muren gaten voor schroeven geboord mogen worden, waardoor iedere afdeling de ruimtes zo kan inrichten als de bewoners het willen. Dat het er gezelliger is en niet zo steriel als in andere verpleeghuizen, wordt regelmatig als reden genoemd waarom mensen voor Sammersbrug te kiezen, samen met de tuin. Nadelen zijn dat de temperatuurbeheersing matig is en dat er wel eens wat stuk gaat.

Wat ik zou veranderen aan de zorg in Nederland als ik het voor het zeggen had? Ik zou het lastig vinden te kiezen wat ik als eerste zou veranderen. Ik denk dat ik dan wil proberen ervoor te zorgen dat er continu heel goed geluisterd wordt naar de drie betrokken groepen: de zorggebruikers, de professionals en de mantelzorgers. Dat vind ik de belangrijkste voorwaarde voor goede zorg. En dus niet in de eerste plaats heel veel extra geld.'

Dit interview is op 24 augustus 2015 gehouden door Hans Pleging
Foto: eigen beheer Herman Koelmans