'Na mijn afstuderen in 2008 vond ik vrij snel een baan bij de gemeente Emmen. Nou, je kent het principe: een paar tijdelijke contracten en je vliegt eruit. Na drie verlengingen was het ook voor mij raak. De crisis hè. Ik was gedetacheerd, en mijn plek konden ze intern opvullen.

Daarna werd het werk eigenlijk steeds minder en dommer. Van wo naar hbo naar mbo. Tot wat ik nu als participatiebaan doe: Gezinsbodes rondbrengen. Geen dag hoef je daar voor geleerd te hebben. Naast dat ik er niet echt blij van word, vind ik het zonde en vanwege de verdringing onverstandig. Ben ik hier nu voor naar de universiteit gegaan? En als ik kranten rondbreng, wat moet die laagopgeleide dan doen?

Uiteraard wil je niet de hele dag thuiszitten. Dus ging ik langs de uitzendbureaus. Mijn cv inleveren, maar ja echt werk hadden ze niet. Alleen al in de stad Groningen is de werkloosheid volgens de statistieken rond de 10%. En dan heb ik het nog niet eens over het werkelijke aantal.  

Ik heb in het begin heel veel gesolliciteerd. Sinds 2008 zo’n 400 brieven de deur uit gedaan. Op alles geschreven, zelfs de schoonmaak, binnen en buiten Groningen. Maar je hebt er helemaal niets aan. Dat laaggeschoolde werk kan niet op je cv en qua re-integratie helpt het je ook voor geen meter. Dus op een gegeven moment vroeg ik bijstand aan. Dat was een aantal jaar geleden.

En nu ben ik te oud. Met 35 jaar kom je er niet meer tussen. Gevorderde plekken in de duurzaamheidssector vullen ze vooral intern op en alle starterfuncties zijn ‘werkervaringsplekken’. Naar mijn cv keken ze niet: oh je bent geboren in 1980, klaar. Als je ouder dan 27 bent, heb je gewoon pech. Eigenlijk leeftijdsdiscriminatie natuurlijk. Ik snap het ergens ook wel. Net afgestudeerden zijn veel goedkoper.

Mensen zeggen wel eens: waarom zoek je dan niet iets in de Randstad? Heb ik ook wel gedaan, maar daar zeggen ze meteen: we zoeken iemand uit de buurt. Geen affiniteit met de regio hebben, heet het dan. Daarnaast beseffen die mensen niet dat je een enorm risico loopt als je je hele hebben en houwen naar het midden van het land verplaatst. De woonlasten zijn daar veel hoger, wel € 800 in de maand. Dus als je tijdelijke contract niet verlengd wordt, zit je zo in de schulden. Tja, je kunt wel stellen dat ik min of meer gevangen zit hier in Groningen.

En ik zit in de tang van de sociale dienst. De drang om alles in de gaten te houden gaat ver. Zelf heb ik een gigantische lading aan controles over me heen gekregen. Zo wilde ik op een zeker moment een duurzaamheidscongres in Maastricht bezoeken. Alles zelf geregeld, het was best duur, maar toch leverde het problemen op.

Het ging om de kostendelersnorm. Ik snap de gedachte daarachter op zich wel, maar ik woon in een studentenhuis, dus voor mij geldt die helemaal niet. Even bij de basisadministratie checken en de huisbaas bellen was genoeg geweest. Maar nee een heel peloton ambtenaren wordt dan ingeschakeld. Enorm duur natuurlijk, al die manuren voor niks.

Behoorlijk eenzijdig is het ook. Jij moet op komen draven, maar als ik bel krijg ik geen gehoor. Vier keer heb ik gebeld, en even zoveel keer gemaild om het uit te leggen. Werd niet op gereageerd, maar op een gegeven moment lag er wel een brief op de mat. Dat ik gekort werd, aangezien ik niet aanwezig was. Nee, ik zat op een congres en had dat bij jullie gemeld.

Dat zijn heel heftige momenten. Je hele inkomen valt weg. Zelf heb ik me daar redelijk tegen beschermd. Ik geef nauwelijks geld uit en woon heel goedkoop. Maar voor mensen met kinderen is zoiets natuurlijk dramatisch. Daarom is de  participatiebaan wel een uitkomst. Intelligent werk is het niet, maar nu ben ik tenminste verlost van dat gezeik met de gemeente en de Sociale Dienst. Ik heb een contract en 24 uur per week kan ik opgeroepen worden. Bovendien krijg ik € 100 bovenop mijn uitkering.

Een mooie regeling op het eerste gezicht. Alleen, ook hier loop je weer tegen allerlei technocratisch geleuter aan. In de zomer heb ik vier maanden kano’s verhuurd. In principe gewoon betaald werk. Dus zei ik: schort die participatiebaan even op en laat me dat werk doen. Maar zo simpel lag het helaas niet. Bij de Sociale Dienst leken ze niet te weten hoe het geregeld moest worden. De ene ambtenaar zei dat het wel kon, terwijl de andere weer allerlei bezwaren zag. 

Het hangt heel erg af van wie je tegenover je hebt. De een is coulant, gaat soepel met de regels om, de andere niet. Met al die reorganisatie- en ontslagrondes heb je bovendien elke keer weer een ander tegenover je. Met alle gevolgen vandien. En dan te bedenken dat ze het in Groningen nog ‘goed’ doen. In Rotterdam en Arnhem schijnt het echt erg te zijn, slavenarbeid haast.

Zo verplicht de Sociale Dienst me niet om elke week vijf sollicitatiebrieven de deur uit te sturen. Totaal onzinnig natuurlijk als er geen banen zijn, maar toch mooi meegenomen. Anders ‘solliciteer’ je je zonder enig zichtbaar resultaat rot en houd je er alleen een depressie aan over.

Verder heb je er maar weinig aan. ‘Ontwikkeling’ bij de Sociale Dienst is echt een lachertje. Ja, ik heb in het begin wel eens een ‘Carrièreswitch’-traject gevolgd. Daar leer je hoe je een goed cv schrijft, wat Linkedln is en dat je beleefd moet groeten tijdens een sollicitatiegesprek. Kost een bak met geld, € 10.000 geloof ik. Een weekend zelfhulpseminars in een dure boerderij, maar dan heb je nog niks. Had ik van tevoren voorspeld, maar ze zeiden: ga nou maar, we hebben alleen dit traject.

Dan denk ik wel: had dat geld effectiever besteed. Er wordt veel te technocratisch over arbeid gedacht. Ook door Asscher helaas. Je ziet overal een trend naar onbetaalde arbeid. Vrijwilligersorganisaties hebben meer mensen nodig dan ooit, terwijl door robotisering en automatisering de ‘echte’ banen verdwijnen. Dat is het grote probleem. De Sociale Dienst en de overheid trekken zich daar echter niks van aan: het ligt aan jou dat je geen werk hebt, met de economie heeft het allemaal niks te maken.

Die mensen moet je of een basisinkomen of een soort ondersteuning geven. De bijstand ja, maar dan menselijk. Accepteer gewoon dat er een hele grote groep mensen is die geen betaalde arbeid meer kan vinden. En zorg er tegelijk voor dat zij zich wel nuttig kunnen inzetten. Zelf geef ik niet zoveel om geld, maar ik wil mijn tijd wel duurzaam besteden.

Accepteer gewoon dat er een hele grote groep mensen is die geen betaalde arbeid meer kan vinden

Daarom komt die participatiebaan me niet zo slecht uit. Beetje lichamelijke arbeid, tussen het denkwerk door. Ik doe wat onderzoekswerk naar allerlei interessante onderwerpen: hoe de transitie naar een duurzame samenleving in gang gezet kan worden. Voor de Statenfractie van GroenLinks en voor Verenigd Links Leeuwarden doe ik een onderzoek naar krimpregio’s. Dat het idee van eeuwige groei onhoudbaar is en een waarlijk duurzame samenleving in de weg staat.

Lokaal geld kan het verschil brengen, daar geloof ik erg in. Daar wordt al heel wat mee geëxperimenteerd en ook in Groningen zijn we ermee bezig. Het grote voordeel is dat het geld in de gemeenschap blijft. Bij lokale ondernemers dus, niet bij de multinational en al helemaal niet bij de banken. De mens centraal ja, daar schort het momenteel behoorlijk aan.